فعالیت یادگیری: نجات روستا- عطیه سعید نژاد (دانشجوی ارشد ذهن، مغز و تربیت)

مقدمه 

در این طرح هدف اصلیمان ارتقا مهارت تفکر خلاق کودکان است، اما در خلال این فعالیت، مانند هر فرایند پیچیده تفکری، سایر مهارت های تفکر نیز به کار گرفته می شود. برای مثال در این طرح، مهارت پژوهش و تفکر انتقادی نیز تا حدی مورد توجه قرار می­گیرد.

گروه سنی: 8-9 سال

راهبردهای آموزشی:

در این طرح به کمک طرح سوال، تولید آزادانه ایده ها و بهبود آن ها مورد توجه قرار می ­گیرد. همچنین ارائه­ ی توضیح کلامی و نوشتاری توسط دانش­ آموزان برای تسهیل فرایندهای تفکر از دیگر راهبردهای آموزشی است.

زیرمهارت های تفکر:

در این فعالیت زیرمهارت های زیر از تفکر خلاق را بیشتر مورد توجه قرار می­دهیم:

1. تولید و بسط ایده ها
2. به کار بردن قوه تخیل

زیرمهارت ” طرح و بیان مسائل ” از زیرمهارت های تفکر پژوهشی و همچنین زیر مهارت ” خلق معیارهایی برای داوری درباره ارزش کار و عقاید خود و دیگران “، که یکی از زیرمهارت های تفکر انتقادی است نیز مورد توجه قرار می گیرد.

اهداف مربوط به زیرمهارتهای تفکر:

1. در این فعالیت دانش آموزان مهارت خود در تولید و بسط ایده­ ها را توسعه می دهند.
2. پس از انجام این فعالیت دانش آموزان در به کار بردن قوه تخیل خود ماهرانه تر عمل می کنند.
3. دانش آموزان پس از انجام این فعالیت می توانند مسائل را بهتر بیان کنند.
4. دانش آموزان در این فعالیت مهارت خلق معیارهایی برای داوری درباره ارزش یک کار را در خود ارتقا می­دهند.

اهداف یادگیری موضوعی:

مهارت طراحی و ساخت در این فعالیت توسعه می­یابد.

دانش آموزان درباره بحران­های محیط زیستی اطلاعاتی بدست می­ آورند.

سازمان کلاس:

گروه ­های دو یا سه نفره

فرایندهای اجتماعی:

گفتگو و تبادل نظر در گروه، توضیح ایده‌ها.

نتايج يادگيري:

1. دانش­آموزان در این فعالیت با تولید ایده ­های متنوع برای ساخت یک وسیله، مهارت خود در تولید و بسط ایده ها را توسعه می دهند.
2. دانش آموزان در این فعالیت، با تصور یک بحران محیط زیستی و طرح ایده برای پاسخ به این بجران مهارت خود در به کار گرفتن قوه تخیل را توسعه می­دهند.
3. دانش آموزان در این فعالیت، با توضیح مساله ایجاد شده به واسطه بحران محیط زیستی، مهارت خود در بیان یک مساله را ارتقا می بخشند.
4. دانش آموزان در حین این فعالیت با ارائه معیارهایی برای سنجش طرح­های خود و دیگران مهارت، خلق معیارهای سنجش را در خود ارتقا خواهند داد.

زمان: یک ساعت

منابع: تخته سیاه، کاغذ و قلم، لگو

فعاليت (گام‌های اجرا) طرح درس

ابتدا برای دانش­­آموزان مساله­ی زیر را توضیح دهید:

“در روستای باغدره سیل شدیدی آمده است و در کوچه ها و خیابان ها رودخانه ی بزرگی تشکیل شده است. مردم روستا برای رفت و آمد به مشکل برخورده­اند. برای همین به فکر افتادند که وسیله ای طراحی کنند که بتوانند به کمک آن در این رودخانه رفت و آمد کنند تا بتوانند روستایشان را دوباره بازسازی کنند.

شما فکر می ­کنید چطور می­ توان چنین وسیله ­ای را طراحی کرد؟”

در این مرحله با دانش ­آموزان درباره این بحران گفتگو کنید. مثال­هایی از نمونه های واقعی این بحران در سال های اخیر مطرح کنید و با نشان دادن اهمیت این موضوع دانش آموزان را با سیل به عنوان یک بحران محیط زیستی آشنا کنید.

بعد از طرح مساله، از دانش ­آموزان بخواهید که مساله را به زبان خودشان بازنویسی کنند. سپس از آن ها بخواهید که در گروه  های کوچک ایده هایشان را با هم دیگر در میان بگذارند. نهایتا نماینده هر گروه جمع بندی ایده­ های گروه خود را ارائه می­دهد. ایده ها روی تخته بنویسید.

در این مرحله ممکن است کودکان با ایده ­های هم دیگر موافق نباشند و یا بعضی از ایده­ ها امکان اجرا نداشته باشند. از دانش آموزان بخواهید که درباره ایده­ های هم دیگر نظر بدهند و معیارهایی برای سنجش طرح های هم دیگر ارائه دهند. نوشتن معیارهای سنجش بر روی تخته هم می­تواند به دانش ­آموزان کمک کند که ایده­ های خود را بهبود دهند.

در مرحله­ ی بعد به دانش آموزان توضیح دهید که قرار است یکی از ایده ها را به کمک لگو بسازند. از آن­ها بخواهید که یکی از ایده های مطرح شده را انتخاب کنند و دلیل انتخابشان را توضیح دهند.  سپس هر کودک باید طرح اولیه ای از سازه ی خود رسم کند و تعداد لگوهای مورد نیاز خود را تخمین بزند.

در مرحله بعد به هر دانش ­آموز به تعداد کافی لگو بدهید و از آن ها بخواهید طرح مورد نظر خود را بسازند. چنان چه در مراحل ساخت دانش­ آموزی متوجه شد به لگوی بیشتری نیاز دارد، مقدار مورد نیازش را در اختیارش قرار دهید از او بخوابید تخمین اولیه خود را در گزارش فعالیتش اصلاح کند.

در نهایت از دانش آموزان بخواهید مراحل فعالیت خود را بنویسند. نوشتن گزارش علمی به تامل و رشد تفکر بسیار کمک می کند.