وقتی «در خانه می‌مانیم» با کودکان خود چه می‌کنیم؟
دکتر آزاد محمدی- متخصص تعلیم و تربیت و پژوهشگر علوم اعصاب تربیتی
در این مقاله نشان خواهم داد که چگونه از دوران قرنظینه بخاطر بیماری کرونا، هیجانات را هم‌چون گنجینه‌ای بکار ببریم تا دوره‌های بعدی زندگی را به خوبی مدیریت کنیم. به‌نظر می‌آید یکی از واقعی‌ترین امور زندگی «تنهایی» باشد. مفهومی که ما از «تنهایی» می‌سازیم کاملا وابسته به تجربیاتی است که در زندگی گذشته داشته‌ایم. یعنی اگر چنان‌چه تجربیات و تعاملاتی که با کودک در درون خانواده داریم؛ این نتیجه‌گیری را برای وی به دنبال داشته باشد که زمان، انرژی، توانایی، نیازها و تقاضاهای او از طرف خانواده به رسمیت شناخته نشود، احتمالا مفهومی که از خانواده دارد، جایی شبیه به زندان خواهد بود و باور عمیقی با این عنوان که «من تنها هستم» در وی شکل خواهد گرفت.
مغز ما انسان‌ها معمولا در جستجوی لذت است و از یکنواختی می‌گریزد. این تعادل شکنی گاهی در قالب طرح پرسش است. این عدم‌تعادل‌جویی و شکستن یکنواختی در کودکان سخت تر است. شاید کودکان با طرح پرسش‌های مکرر اطرافیان را به ستوه آورند؛ یا در حالت دوم عبور از یکنواختی را در جستجوی لذت و سرگرمی طلب کنند. در بزرگسالان تغییر این یکنواختی اندکی آسان‌تر است؛ زیرا ما با دنیای شناختی غنی‌ای که در اختیار داریم ممکن است مطالعه، تماشای فیلم یا فعالیت مناسبی برای عبور از این یکنواختی داشته باشیم. اما کودکان برای گذر از یکنواختی به کمک بزرگسالان نیاز دارند. در چنین شرایطی، لازم است والدین برای مواجهه با کودکان، ساختار حمایتی ایجاد کنند. برای مواجهه اصولی با کودکان، باید فرصت‌های بازی، خواندن داستان، تماشای فیلم، فعالیتها و تمرین‌های دسته‌جمعی و خانوادگی را به خانه بیاوریم تا از این طریق توجه کودک به یک فعالیت سرگرم‌کننده معطوف شود.
سخن نهایی این است که با در نظر گرفتن این ملاحظات و با تکیه بر ایجاد کردن مفهومی مطلوب از «تنهایی» در ذهن کودک، حالت بهینه آن است که ضمن احترام به تقاضاهای کودک برای ایجاد محیطی لذت‌بخش، دست کم سه نکته را رعایت کنیم.
- اول، اجازه دهیم کودکان استقلال و تنهایی نسبی خود را تجربه کنند.
- دوم، برای انتخاب بازی‌ها، داستان‌ها، فیلم‌ها و فعالیت‌های مناسب کودکان از افراد و مراجع تخصصی نظرخواهی کنیم.
- سوم، از این فرصت به دست آمده برای متنوع ساختن فعالیتها و تجارب کودکان بهره ببریم و لحظه‌هایی خلق کنیم تا آنها «هیجان لذت» را در فعالیت‌هایی خود تجربه کنند. مهمترین چیزی که کودکان به کمک تجربه تنهایی باشکوه و لذت‌بخش به دست آورند این است که تنهایی، ویرانگر نیست و هیجان لذت ساختنی است.
